Kazachstan w historii Polski i Polaków kojarzy się z  tragicznymi stalinowskimi wywózkami i tułaczym życiem w azjatyckich stepach. Jednak w większości  wypadków nasza wiedza na ten temat pochodzi z pamiętników zesłańców lat wojennych ( 1939-41), a zatem relacji ludzi, którzy powrócili do kraju. W zasadzie nie ma relacji zawierających przeżycia tych ludzi, którzy byli deportowani do Kazachstanu w latach 1936-1939, gdy na zesłaniu znalazły się całe polskie rodziny z zachodnich kresów Związku Radzieckiego, głównie z Ukraińskiej SSR.
Polacy byli pierwszą mniejszością narodową w ZSSR, która była poddana grupowym represjom w latach 1936-1938, w oparciu o przynależność narodową, a nie klasową. W tych czasach jednoznacznym było stwierdzenie: �Polak - wróg narodu�. Byli oni masowo wysiedlani z miast i wiosek Ukrainy i Białorusi do azjatyckiej części ZSRR, głównie do Kazachstanu.
Masową akcję deportacji Polaków poprzedziła latem 1935 r. decyzja o wyrzuceniu z Komunistycznej Partii Ukrainy całego kierownictwa polskiego rejonu mniejszościowego  Marchlewszczyzny. Po antypolskiej kampanii propagandowej, wiosną 1936 rozpoczęły się masowe represje. Stanowiąca podstawę deportacji uchwała Rady Komisarzy Ludowych ZSRR z 28 kwietnia 1936 określała liczbę podlegających jej gospodarstw polskich na 15 tysięcy. Szacowano, iż będzie to w sumie około 45 tysięcy osób. W drugiej połowie 1936 roku do Kazachskiej SSR przesiedlono jednak mniej rodzin (gospodarstw), ponad 14 tysięcy. Poza mieszkańcami wsi z pasa nadgranicznego deportacją objęto także rodziny polskie z miast  Nowgorodu Wołyńskiego, Płoskirowa i Żytomierza.
Ponieważ, jak podsumowując akcję obliczyło NKWD, średnia liczba osób w gospodarstwach poddanych deportacji wyniosła nie 3 osoby, jak zakładano, lecz 4,8 i w rezultacie deportowano 20 tys. gospodarstw, należy więc przyjąć, że objęła ona ponad 96 tysięcy osób, w tym liczbę Polaków należy szacować na ok. 70 tys. (pozostali to rodziny niemieckie).
Akcją deportacyjną objęto też tysiące Polaków z Białoruskiej SSR. O skali tych represji nie mamy wiarygodnych danych. Wiemy tylko tyle, iż deportacje białoruskich Polaków głównie do Kazachstanu  miały miejsce znacznie później niż te przeprowadzone na Ukrainie. Wywózki z terenu utworzonego w 1932 roku polskiego regionu narodowościowego tzw. Dzierżyńszczyzny, rozpoczęły się wiosną 1938 i objęły prawie całą ludność polską, przy czym nie są znane żadne liczby. Zważywszy, iż w drugiej połowie lat trzydziestych Dzierżyńszczyznę zamieszkiwało ok. 45 tys. ludzi, przyjmuje się roboczo, że było to nie mniej niż 20 tys. osób.   
Warunki materialne i klimatyczne, w jakich znaleźli się Polacy, były nadzwyczaj trudne. Rozmieszczono ich na terytorium, gdzie wcześniej nie było żadnych osad. Zakładano więc w stepie osady, które najczęściej nosiły nazwę numeryczną tzw. punkt (toczka). Dopiero później zaczęto nadawać nazwy własne. Mimo braku możliwości ucieczki, osadników poddano surowemu reżimowi. Ich status �specpieresieleńców� oznaczał ograniczenie wolności osobistej i zobowiązywał do comiesięcznego meldowania się u komendanta; obowiązywały specjalne regulacje prawne, zakazujące np. swobodnego poruszania się.  Zabroniono korespondencji z najbliższymi. Bardzo ciężko było z zaopatrzeniem w żywność, nawet chleb był dostarczany bardzo nieregularnie, w ogóle nie było warzyw itp. Stąd masowe choroby.  Dużym kłopotem było zdobycie opału.
Nauka dla dzieci nie była organizowana - nauczyciele nie otrzymywali pensji, więc poszukiwali takiej pracy, która pozwoliłaby im wyżyć. Zresztą z czasem, po otwarciu szkół, przez wiele długich lat Polacy mogli uczyć się tylko w miejscowych szkołach podstawowych. Dalsza edukacja nie była dla nich możliwa. 
Polacy wytrwali dzięki olbrzymiemu hartowi ducha i pomocy Kazachów, którzy wyssawszy z mlekiem matki zasady stepowej gościnności oddawali �gościom-niewolnikom� ostatnie co mieli, ciepłą odzież czy chleb. Chociaż sami byli biedni uczyli jak można wyżyć w tym surowym klimacie.
W przetrwaniu najgorszego pomogła im religia. Przywieźli ze sobą książeczki do nabożeństwa. Z braku księży, życie religijne organizowały kobiety.  
Zdecydowane działania rusyfikacyjne spowodowały utratę języka polskiego, którym posługiwało się jedynie najstarsze pokolenie. Język polski był używany tylko w pierwszym okresie zsyłki, w zasadzie do momentu wejścia zorganizowanych struktur państwowych , tj. urzędów i szkół. Od tego czasu, w trosce o przyszłe losy dzieci, rodzice świadomie unikali języka polskiego w kontaktach rodzinnych, bowiem niedostateczna znajomość rosyjskiego i ujawnienie posługiwania się językiem polskim utrudniały polskiej młodzieży dostęp do szkół i możliwość uzyskania pracy. W atmosferze powszechnego zastraszenia utrudnione było przekazywanie wspomnień o stronach rodzinnych, przyczynach deportacji i pierwszych latach życia w nowych warunkach. Bezpieczniej było nic nie wiedzieć. Tłumaczy to niski stan wiedzy Polaków kazachstańskich, zwłaszcza młodego pokolenia, o własnych dziejach. Zbyt duża wiedza mogła być przyczyną dodatkowych kłopotów. Dopiero śmierć Stalina i  zmiany  polityczne stopniowo zatrzymywały rozkręcone koło zamachowe państwowej machiny. Chociaż Rada Ministrów ZSRR przyjęła 5 lipca 1956 r. postanowienie nr 1439-649 �O likwidacji niektórych ograniczeń w prawnym położeniu �specprzesiedleńców�, to  specjalny nadzór nad Polakami był zlikwidowany dopiero w 1956 roku, a więc po długich 20 latach.
Polskie rolnictwo tradycyjnie było dobrze rozwinięte, a Polska, dysponując ukraińskimi czarnoziemami, była spichlerzem Europy. Z kolei  duży popyt na polskie zboże (tylko Anglia aż 1/3 zbóż sprowadzała z Polski) wpływał na dynamiczny rozwój polskiego rolnictwa. W  rezultacie  Polska osiągnęła jeden z najwyższych wskaźników produkcji rolnej w Europie. Ponadto polskie rolnictwo charakteryzowała stosunkowo wysoka kultura rolna: w folwarkach zakładano stawy rybne, sadzono drzewa owocowe, pielęgnowano ogrody warzywne, rozwijano rzemiosło. Stąd też polscy rolnicy, deportowani do Kazachstanu, od pokoleń byli fachowcami i mimo wysoce niesprzyjających warunków potrafili zagospodarować kazachskie stepy. Co więcej, ich pozytywne doświadczenia w zagospodarowywaniu nieużytków stepowych, były decydujące w podjęciu w latach pięćdziesiątych decyzji o tzw.  �celinie�. Niestety przez cały ten okres nie mówiło się o wkładzie polskich przymusowych przesiedleńców-rolników w tworzenie i rozwój rolnictwa na tym terenie. Pamiętać należy, że w czasach ZSRR Kazachstan nazywany był �spichlerzem Kraju Rad�. Również  obecnie Kazachstan jest zapleczem zbożowym dla byłych republik. W ostatnich latach corocznie eksportuje się blisko 4 mln. ton zboża, z czego ponad 90% właśnie do krajów Wspólnoty Niepodległych Państw. 
  Rola polskich rolników w rozwój rolnictwa kazachstańskiego jest nadal  niedostrzegana. Nadal bardziej  pamięta się o martyrologii narodu polskiego w śniegach i bezkresach Syberii i stepach Kazachstanu, aniżeli o wkładzie Polaków w zagospodarowanie i rozwój tych ziem.  Wydaje się, że zmiany jakie w ostatnich latach nastąpiły w niepodległym Kazachstanie, sprzyjać będą ukazywaniu i docenianiu roli Polaków (a także Niemców) w rozwoju współczesnego rolnictwa kazachstańskiego, co dałoby chociażby moralną satysfakcję dla potomków tych, którzy dokonali tego, co wydawało się w tamtych warunkach niemożliwym.   Zresztą i obecnie stan gospodarstw rolnych i zagród polskich rolników w Kazachstanie np. w takich miejscowościach jak: Jasna Polana, Oziornoje, Podolskoje, Zielony Gaj czy Donieckoje wyróżnia się zagospodarowaniem, porządkiem i czystością. Dlatego obchody tej rocznicy należy również wykorzystać dla dowartościowywania Polaków kazachstańskich i budowania  m. in. poczucia godności i dumy z wykonanej pracy.